Minimumdoelen met ambitie voor alle leerlingen basisonderwijsAdvies naar aanleiding van de visienota over de vaststelling van kwaliteitsvolle minimumdoelen in het basisonderwijs

De Vlaamse Regering keurde op 28 februari 2025 de visienota ‘over de vaststelling van kwaliteitsvolle minimumdoelen van het basisonderwijs’ goed. Die visienota zet de strategische lijnen uit voor nieuwe minimumdoelen in het basisonderwijs. 

Kans om kwaliteit van het basisonderwijs te versterken

Het basisonderwijs staat voor grote uitdagingen en beschikt met de nieuwe minimumdoelen over een belangrijke kans om opnieuw heldere prioriteiten te stellen en zo zijn cruciale maatschappelijke opdracht waar te maken: het garanderen van een brede basisvorming voor élk kind. 

De huidige eindtermen en ontwikkelingsdoelen zijn te generiek geformuleerd. De Vlaamse Onderwijsraad kan zich vinden in meer inhoudsrijke doelen omdat dit bijdraagt tot helderheid en specificiteit. Het moet voor alle onderwijsactoren duidelijk zijn op welke doelen een school minimaal moet inzetten.

Heldere architectuur

De visienota introduceert te bereiken doelen voor het kleuteronderwijs en het 4de leerjaar, alsook te bereiken doelen op individueel niveau einde basisonderwijs (voor Nederlands en wiskunde). De Vlaamse Onderwijsraad wijst op het belang en de reikwijdte van die wijziging in de architectuur van de minimumdoelen basisonderwijs. De meerderheid van de onderwijspartners vindt het cruciaal om zijn bezorgdheden en voorstellen hierover mee te geven, verder bouwend op eerdere adviezen. 

Zo heeft de raad altijd gepleit voor minimumdoelen op populatieniveau. Dit impliceert een oproep aan scholen en leraren om voor alle minimumdoelen de nodige inspanningen te doen, zonder hiërarchie in de set van minimumdoelen. De sterke focus voor Nederlands en wiskunde kan ook gebeuren via de inhoudelijke invulling en de omvang van de doelen Nederlands en wiskunde.  

Tegelijkertijd beseft de raad dat het voorstel van minimumdoelen dat de kerncommissie zal opleveren, uitgaat van de architectuur die de visienota vooropstelt. De inhoud van de nieuwe minimumdoelen is minstens even belangrijk als het statuut. De raad wil hier zo snel als mogelijk met alle onderwijspartners het debat over voeren.

Ontwikkelproces

De Vlaamse Onderwijsraad apprecieert de intensiteit waarmee de commissie onder leiding van Daniel Muijs te werk gaat om de vooropgestelde deadline te halen en erkent het belang van voortgang in het dossier van de minimumdoelen. Tegelijk wijst de raad erop dat de kwaliteit van het ontwikkelwerk vooropstaat. 

Om tot een doordachte en coherente set minimumdoelen te komen die focust op de essentie, is een overkoepelende benadering nodig waarbij gewaakt wordt over de breedte en de omvang van de set (als minimumdoelen), de samenhang en de haalbaarheid voor leerlingen. De Vlaamse Onderwijsraad rekent erop dat het werkproces van de kerncommissie en de expertencommissies deze overkoepelende benadering mogelijk maakt, ook binnen de krappe timing waarin de opdracht gerealiseerd wordt.

Voldoende tijd voor elke stap

Ook na de oplevering van de set minimumdoelen vraagt de raad blijvende aandacht voor een zorgvuldig proces en voldoende tijd voor elke volgende stap, met inbegrip van voldoende tijd voor zijn adviesrol. De periode tussen de afronding van het werk van de kerncommissie en de datum van 1 september 2025 is bijzonder kort. De raad waarschuwt voor haastwerk. De raad rekent erop dat de set onderwijsdoelen doordacht en breed gedragen ingevoerd kan worden zodat die stabiliteit biedt aan het werkveld in het basisonderwijs.   

Gedoogperiode

De Vlaamse Onderwijsraad vraagt om een decretaal vastgelegde gedoogperiode van drie tot vijf schooljaren die ingaat na de goedkeuring van de leerplannen. Dit betekent dat scholen al starten met de implementatie maar dat de onderwijsinspectie bij een doorlichting in die periode geen ongunstig advies kan geven op basis van het niet behalen van de nieuwe minimumdoelen. 

Kwaliteitsvolle ondersteuning en deskundigheidsontwikkeling

Nieuwe minimumdoelen missen hun effect als de overheid niet voorziet in de nodige randvoorwaarden. Het is van belang om niet enkel een heldere set minimumdoelen te formuleren, maar ook andere maatregelen te nemen opdat scholen er zouden kunnen in slagen deze onderwijsvernieuwing duurzaam te implementeren. De invoering van de nieuwe minimumdoelen moet gebeuren met minimale planlast, maximale begeleiding en randvoorwaarden om lerarenteams te professionaliseren.