Studiedag Recht op Leren
Hoe kan onderwijs, vanuit zijn maatschappelijke rol, het recht op leren voor iedereen, van jong tot oud, garanderen? Welke drempels bestaan er vandaag, en hoe kunnen we die wegwerken? Rond dit vraagstuk heeft de Vlaamse Onderwijsraad één van zijn twee thematische lijnen opgebouwd. Om toe te werken naar een publicatie over dit thema organiseerde de Vlaamse Onderwijsraad de studiedag Recht op leren, waar experts vanuit verschillende invalshoeken het vraagstuk onder de loep namen.
Deze vragen zijn gegroeid uit de vaststelling dat het recht op leren op verschillende manieren en voor verschillende onderwijsniveaus, onder druk staat. Denk aan het programmatie- en inschrijvingsbeleid, dat de vrije schoolkeuze bemoeilijkt. Denk ook aan de capaciteitstekorten vooral in het buitengewoon onderwijs, in stedelijke contexten, in de B-stroom en in het beroepsonderwijs. Maar ook aan schooluitval, drempels bij overgangen, … Ook voor het beleid is het thema actueel. In het regeerakkoord van de Vlaamse Regering en de beleidsnota Onderwijs wordt het leerrecht expliciet benoemd als beleidsintentie én als prestatie-indicator. In de Commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement werd het herhaaldelijk aangehaald. Het is duidelijk: het recht op leren is niet alleen een pedagogische kwestie, maar ook een maatschappelijke opdracht.
Imran Uddin, voorzitter van de denkgroep Recht op Leren, opende de studiedag. Hij lichtte het belang en de doelstellingen toe van het initiatief.
Onderwijs als publiek en democratisch goed
Maarten Simons en Graziela Dekeyser (Onderzoekseenheid Educatie, Cultuur en Samenleving – KU Leuven) gingen dieper in op het onderwijs als publiek en democratisch goed en benaderden het onderwerp pedagogisch vanuit een breed maatschappelijk en democratisch discours. Nadine Engels (Multidisciplinair Instituut Lerarenopleiding – VUB) bouwde hierop verder en focuste op het slingerparcours van leerideologieën, hun impact op leerrecht, en de plaats van evidence-based informatie.
Een volgend luik van de studiedag benaderde onderwijs als publiek en democratisch goed vanuit een juridische bril. Kurt Willems (Onderzoekseenheid Publiekrecht – KU Leuven) en Dylan Couck (Onderzoeksgroep ConstitUGent) lichtten de juridische dimensies van dit thema toe. Hierbij werd het verschil tussen Soft law en Hard law toegelicht.
Drempels voor het recht op leren
Claudio Vanhees en Tim Surma (Expertisecentrum Onderwijs en Leren – Thomas More) bekeken de drempels voor het recht op leren met focus op het kennisrijk curriculum. Eline Vanassche (Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School – KU Leuven) spitste zich toe op het recht op onderwijzen van leraren, als garantie voor het recht op leren van leerlingen. Ze bracht een pleidooi om onderwijs theory-informed vorm te geven. Dirk Geldof (Kenniscentrum Gezinswetenschappen – Odisee) belichtte superdiversiteit als het grootste aandachtspunt als het gaat over drempels voor het recht op leren.
Rol van de lerende
Noel Clycq en Blansefloer Coudenys (Opleidings- en Onderwijswetenschappen – UAntwerpen) presenteerden hun onderzoek rond weekendscholen als praktijkvoorbeeld voor de ondersteuning van lerenden van diverse achtergronden, waarna Karin Goosen , Jente De Coninck en Wendelien Vantieghem (Steunpunt Diversiteit & Leren – UGent) afsloten met hun bevindingen over belonging en diversiteitsresponsief onderwijs.
Maurice De Greef (VUB, Unesco-leerstoel volwasseneneducatie expert geletterdheid) gaf een aparte toelichting aan de denkgroep, die zich toespitste op het recht op leren van de volwassen lerenden vanuit het perspectief van levenslang en levensbreed leren.
