Sleutels voor effectief begrijpend lezenInspiratie voor een eigentijdse didactiek in het basisonderwijs

Begrijpend lezen is een heel belangrijke vaardigheid voor succes in onderwijs, deelname aan de samenleving en levenslang leren. Door de digitalisering komen meer en andere geschreven bronnen op ons af. Onderzoek naar begrijpend-leesprestaties in Vlaanderen leert ons dat de begrijpend-leesprestaties van kinderen in het basisonderwijs achteruitgaan. Bepaalde groepen van leerlingen hinken systematisch achterop. Wat moet er gebeuren opdat alle kinderen vaardige lezers worden in het onderwijs en de samenleving van de toekomst?

De Vlor bracht een advies uit en wilde weten wat de meest recente wetenschappelijke inzichten zijn over het proces van begrijpend lezen, over effectieve en eigentijdse didactiek voor de school- en klaspraktijk en over verschillende profielen van lezers en de aanpak die zij nodig hebben. Om dat uit te zoeken, kreeg de Vlor de steun van de Vlaamse overheid (departement Onderwijs & Vorming). We lanceerden een open oproep aan onderzoekers. De voorstellen werden beoordeeld door wetenschappers en praktijkactoren en de opdracht werd toegewezen aan een consortium van onderzoekers van KU Leuven en UGent.

Op basis van hun systematische literatuurstudie stellen zij een krachtige begrijpend-leesdidactiek voor met vijf didactische sleutels: functionaliteit (uitdagende en betekenisvolle teksten en opdrachten), interactie (tussen leraar en leerlingen én tussen leerlingen onderling), strategie-instructie (expliciet), leesmotivatie en transfer (veel kansen om te lezen, binnen en buiten de school). Ze werken die sleutels uit en tonen hoe je ze kan toepassen op het samenspel van tekst, activiteit, lezer en socio-culturele context, dat in elke les begrijpend lezen vervat zit.

Praktijkgids

De praktijkgids Sleutels voor effectief begrijpend lezen bevat concrete didactische aanpakken die aan de vijf sleutels beantwoorden. Daarnaast vindt de lezer stappenplannen en scenario’s die schoolteams concreet kunnen inspireren bij het implementeren van een krachtige leesdidactiek in de klas (incl. differentiatie en evaluatie) en bij het uitstippelen van een schoolbreed leesbeleid. Ook komen heel wat bronnen van rijk tekstmateriaal aan bod. Deze publicatie bevat een samenvatting van de wetenschappelijke onderzoeksresultaten van de literatuurstudie.

Wetenschappelijk rapport

Een meer uitgebreid wetenschappelijk rapport is beschikbaar voor wie meer wil weten of verdieping nodig heeft om klaspraktijken te duiden en te ondersteunen: pedagogische begeleiders, lerarenopleiders, directies, nascholers, didactici, …. Het rapport gaat dieper in op de theoretische achtergronden en de onderzoeksresultaten (incl. een veldbevraging) en bevat ook een luik over breed evalueren van begrijpend lezen. De onderzoekers doen aanbevelingen voor de verschillende actoren: ontwikkelaars en begeleiders, leraren, onderzoek en beleid.

Met steun van de Vlaamse overheid